فصل سوم- مقررات مربوط به بدفتر و وظایف سردفتران و دفتریاران
ماده 18- كلیه اسناد در دفترخانه های اسناد رسمی و در اوراق مخصوص كه از طرف سازمان صبت اسناد و املاك كشور در اختیار دفترخانه قرار داده می شود تنظیم و فقط در یك دفتر به نام دفتر سردفتر نامیده می شود ثبت دیگر دو ثبت سند بامضای اصحاب معامله و سردفتر و دفتر یار خواهد رسید مگر آنكه دفترخانه فاقد دفتریار باشد.
ماده 19- هر دفترخانه علاوه بر دفترسردفتر كه یك نسخه است دارای دفاتر دیگر كه نوع و عنون و تعداد و نحوه تنظیم و نگهداری آن طبق آئین نامه معین میشود خواهد بود.
ماده 20- دفتر گواهی امضاء دفتری است كه منحصراً مخصوص تصدیق امضاء ذیل نوشته های عادی است و نوشته تصدیق امضاء شده با توجه به ماده 275 آئین دادرسی مدنی مسلم الصدور شناخته می شود.
وزارت دادگستری آئین نامه لازم را برای گواهی امضاتهیه و تصویب خواهد كرد.
ماده 21-اصول اسناد رسمی در صورت تقاضای متعاملین بتعداد آنها تهیه می شود و بهرحال یك نسخه اضافی تنظیم خواهد شد كه نخه اخیر باید در دفترخانه نگهداری شود. متعاملین می توانند از اصول اسناد رونوشت كپی اخذ نماید. در مواردیكه نسبت بسند ادعای جعل و یا ادعای عدم مطابقت فتوكپی یا رونوشت با اصل سند ارائه شده باشد دفاتر اسناد رسمی ملكلفند بدرخواست مراجع صالح فضایی اصل سند رالاك و مهر شده موقتاً بمرجع قضائی مذكور ارسال دارند و هرگاه مراجع مذكور ملاحظه دفتر را لازم بدانند میتوانند آنرا در محل دفترخانه ملاحظه كنند.
ماده 22- سردفتران ودفتریاران كه در انجام وظایف خود مرتكب تخلفاتی بشوند در مقابل متعاملین و اشخاص ذینفع مسئول خواهندبود هرگاه سندی در اثر تقصیر یا تخلف آنها از قوانین و مقررات مربوط بعضاً یا كلاً از اعتبار افتد و در نتیجه ضرری متوجه آن اشخصا شود علاوه بر مجازتهای مقرر باید از عهده خسارت وارد برآیند.
دعاوی مربوط به خسارت ناشی از تخلفات سردفتران و دفتریاران تابع قواننی و مقررات عمومی خواهد بود.
ماده 23- سردفتر مسئول كلیه امور دفتر خانه است و دفتریار اول مسئول اموری است كه به موجب مقررات به عهده او محول شده می شود در مورد اخیر سردفتر و دفتر یار مسئولیت مشترك خواهند داشت در هر مورد كه بر اساس مقررات این قانون دفتریار بجای سردفتر انجام وظیفه كند مسئولیت دفتریار همان مسئولیت سردفتر است و همین حكم در مورد سردفتری كه كفالت دفترخانه دیگری را بعهده دارد نسبت به امور كفالت جاری خواهد بود.
ماده 24- سردفتران و دفتریاران میتوانند از مرخصی معذوریت استفاده نمایند نحوه استفاده از مرخصی و معذوریت و مدت آن بموجب آئین نامه ای خواهد بود كه از طرف سازمان ثبت اسناد و املاك كشور و كانون سردفتران تهیه و تصویب وزارت دادگستری خواهد رسید.
ماده 25- در موارد مرخصی- بیماری- تعلیق- انفصال موقت و معذوریت دفتریار و نیز در مواردی كه دفتریار كفالت دفترخانه را طبق این قانون عهده دار شود در صورتی كه دفترخانه دارای دفتریار دوم باشد امور مربوط به دفتریار مزبور خواهد بود و هرگاه دفتریار دوم نباشد تا دو ماه وظایف دفتریار را خود سردفتر انجام می دهد و اگر مدتهای بالا زائد بر دو ماه باشد كفالت امور دفتریار موقتاً بعهده دفتریار دفترخانه دیگری گذارده خواهد شد. نحوه كفالت و انتخاب دفتریار كفیل بموجب آیین نامه مندرج در ماده 24 تعیین خواهد شد.
ماده 26- در مواردیكه سردفتر یا دفتریار كفیل دفترخانه طبق حكم دادگاه انتظامی به انفصال دائم یا سلب صلاحیت محكوم و یا مستعفی یا بازنشسته میشود و بالنتیجه دفترخانه تعطیل می گردد مسئول دفترخانه باید بالافاصله اقدام بتحویل كلیه دفاتر و اسناد و اوراق مربوط بدفترخانه بنماید و نیز كلیه وجوه اوراق و اوراق بهادار كه به هر عنوان باو سپرده شده طبق دستور ثبت محل به دفتر یا دفترخانه یا دفترخانه ای تعیین می شود حسبت مورد تحویل دهد در صورت امتناع به شش ماه الی یك سال حبس جنحه محكوم خواهد شد و همین حكم در مورد سردفتر یا دفتریاری كه به علت بیماری یا حادثه قدرت لازم برای انجام وظیفه به تشخیص پزشك و تایید سازمان ثبت اسناد و املاك كشور از دست داده باشد و صورت امتناع نیز جاری است.
ماده 27- در موارد مذكور در ماده 26 در صورتیكه سردفتر و دفتریار از تحویل دفاتر و اوراق و سوابق مربوط خودداری نمایند علاوه بر تعقیب آنها به شرح ماده 28 رئیس ثبت محل یا نماینده او باید با حضور نماینده دادستان شهرستان دفاتر و اوراق و سوابق را در هر محل كه باشد ولو در غیاب سردفتر و دفتریار با تنظیم صورت مجلس به جانشین آنها تحویل دهد و یا با اداره ثبت منتقل نماید.
ماده 28= در صورت فوت سردفتر یا دفتریار كفیل دفترخانه رئیس ثبت محل یا نماینده او با حضور نماینده دادستان و یا در نقاطی كه دادسرا نباشد با حضور دادرس دادگاه بخش یا نماینده او دفاتر و اوراق مربوط به دفترخانه را با تنظیم صورت مجلس بر دفتر كفیل و یا به مسئول تعیین شده از طرف رئیس ثبت موقتاً تحویل خواهند داد و در مورد فوت دفتریار نیز به ترتیب بالا اسناد و اوراق به دفتریار جانشین یا موقتاً به سردفتر تحویل خواهد شد در هر مورد كه طبق مقررات این قانون دفتریار باید به جای سردفتر انجام وظیفه كند اگر دفتریار واجد شرایط در محل وجود نداشته باشد دفترخانه موقتاً تعطیل و به شرح این ماده عمل خواهد شد ترتیب انجام امور مربوط به دفترخانه در زمان تعطیل به موجب آئین نامه تعیین می شود.
ماده 29- سردفتران و دفتریاران مكلفند علاوه بر رعایت تكالیف قانونی از نظاماتی كه وزارت دادگستری برای آنها مقرر می دارد متابعت نماید همچنین مواد 49 تا 69 قانون ثبت اسناد و املاك در مورد مسئولان دفتر نسبت به سردفتران و دفتریاران و سردفتران ازدواج و طلاق نیز جاری می شود.
ماده 30- سردفتران و دفتریاران موظفند نسبت به تنظیم و ثبت اسناد مراجعین اقدام نمایند مگر آنكه مفاد و مدلول سند مخالف با قوانین مقررات موضوعه و نظم عمومی یا اخلاق حسنه باشد. كه در این صورت باید علت امتنان را حتماً به تقاضا كننده اعلام نماید.
ماده 31- سردفتران و دفتریاران نباید اسنادی را مربوط به خود یا كسانی كه تحت ولایت یا وصایت یا قیومت آنها هستند و یا با آنها قرابت نسبی یا ثببی تا درجه چهارم از طبقه سوم دارد یا در خدمت آنها هستند ثبت نماید در صورتی كه در محل دفترخانه دیگری نباشد سند با حضور دادستان شهرستان محلی كه دفترخانه در حوزه آن واقع است یا رئیس دادگاه بخش یا نماینده آنها با توضیح مراتب در ذیل آن در همن دفترخانه تنظیم وثبت خواهد شد